Nieuwe (familie)woorden

Briefjesverhaal

Het boodschappenbriefje met de groene Biotekst heeft veel reacties opgeleverd met nieuwe (familie)woorden. Denk bijvoorbeeld aan gagaanders in plaats van komkommers (bij de familie Duineveld uit Santpoort-Noord). 

Bart Schnoor laat weten: "Toen onze Lotte 4 jaar was had ze het steeds over meisjeskaas. Pas later ontdekten we dat ze belegen kaas bedoelde. Dit ten onderscheid van jongenskaas (jonge kaas), de favoriet van haar broer Bram. Sindsdien hebben wij het over jongens- en meisjeskaas."

Andere gerechten doen het ook goed. Zo gebruikt de Nijmeegse familie Zijlmans wokkoli als het gaat om gewokte broccoli en spreken ze van streupweufels sinds ze op een avond een aantal afleveringen van de Borgen-reeks bekeken, onder het genot van thee met... jawel... stroopwafels.

De man van Jokelien Vles zette eens op de boodschappenlijst Serial in plaats van Cereal. Zij krabbelde daarachter Killer! Dat is nu hun running gag.

Ook uit de mail: "Onze jongste dochter Lola noemt steevast spaghetti Bolognese zodra we het gerecht op tafel zetten spaghetti bolle Jezus. Helemaal ingeburgerd in ons huis en ook wanneer we uit eten bij de Italiaan. De oudste dochter Lotte had het al vroeg over Makinesi wanneer ze Chinees voorgeschoteld kreeg. Wij namen die namen natuurlijk over tot vandaag de dag..."

Mailer Arjen Boswijk schrijft overigens ook altijd mlek voor melk wegens de dyslectische kinderen in de groep vier van zijn vrouw... Nu schijnt dat niet zoveel uit te maken voor het begrip van woorden. Kijk maar. Ook leuk in de categorie kindertaal: de dochter van Ellen van Herk vroeg als kleuter: 'waarom gaan wij nooit koemeppen?' (gourmetten).

Het levert ook mooie persoonlijke familieverhalen op, bijvoorbeeld van Piet Glasbergen uit Meppel:

"Mijn vader was geboren in 1900 en ging dus in 1965 met pensioen. Mijn moeder dacht dat ze in een financieel diep gat zouden vallen. Ze had daarom al wat voorraden aangelegd in de vorm van koffie (als er een aanbieding was bij De Gruyter), badhanddoeken en lakens, kortom: ze konden een eerste klap opvangen. Omdat mijn vader pensioen genoot van het ABP kreeg hij in de jaren die op zijn pensionering volgden steeds de prijscompensatie erbij als de ambtenarensalarissen stegen. Ergo, in plaats van minder kregen ze eigenlijk steeds meer pensioen. Dat deed mijn ouders ertoe besluiten om voortaan roomboter in plaats van margarine te gebruiken. Je raadt het al: roomboter heet bij ons in de familie nog steeds AOW-boter! Ik ben inmiddels zelf al een flink aantal jaren met pensioen. Wij hebben de traditie van mijn ouders overgenomen c.q. voortgezet, ondanks het feit dat de prijscompensaties niet altijd doorgang vinden!"

Ken jij ook zulke verhalen of weet jij nog typische familiedingetjes als het om woorden voor etenswaren gaat?

Limburgs azijnkonijn

Briefjesverhaal

Kiek Bigot las in Volkskrant magazine het boodschappenbriefje van 27/12/14 en mailt dat alle ingrediënten lijken te horen bij een recept voor in azijn gemarineerd konijn.

Ze kreeg het recept van een Limburgse vriend, die het weer van zijn moeder had. Dat is te leuk om niet te delen. Komt-ie:

Ingrediënten

1 konijn of 4 bouten

Gewone ontbijtkoek

Voor de marinade 

Blanke azijn, 1 of 2 flessen
6 blaadjes laurier
2 uien, gesneden
15 witte peperkorrels, gekneusd

Bereiding

Konijn(enbouten) 24 uur marineren en volgende dag laten uitlekken, dichtschroeien in boter of margarine (de vriend zweert bij Blue Band), een beetje marinade en een scheutje witte wijn erbij. Anderhalf uur heel zacht stoven en dan 2 à 3 eetlepels rinse appelstroop toevoegen. Nog een uur stoven, flinke plakken gewone verkruimelde ontbijtkoek erbij. Nog een half uur stoven, tot het vlees van het bot valt. Steeds een beetje vocht toevoegen als het te droog wordt.

Over de hoeveelheid ontbijtkoek twijfelt ze en ze besluit het uit te zoeken. Het blijkt lastig: het aantal plakken ontbijtkoek moet 'op gevoel': 3 of 4 of 5... Succes!

In het gareel?

Gastanalyse van Inge Vollaard

Januari is de maand van 'gewoon' en 'weer in het gewone gareel' maar hoe lang houden we ons eenvoudige leventje vol? In de tweede week van het jaar komen er toch wat barstjes in onze goede voornemens. Een week van soberheid en gezonde, niet-dikmakende etenswaren is al hartstikke mooi. Wat waren we sterk, een spaatje bij de nieuwjaarsborrel met een tomaatje erbij! We gaan nu weer voorzichtig aan de chips met saus en een lekker puddinkje toe. Dat hebben we wel verdiend na het vertonen van zoveel kracht. En binnenkort is het Blue Monday, dan willen we toch wel wat troostdingetjes voor het grijpen hebben! Maar vooruit, de vitamientjes blijven ook belangrijk, dus wat mandarijntjes horen in de winkelmand. Het was een paar dagen koud en we hadden het alweer erreg druk: het leesbaar schrijven hielden we niet meer vol tot aan het einde van ons lijstje...

Moeders boel

Briefjesverhaal

Onderwerp van de mail: 'Een van de laatste boodschappenbriefjes van mijn moeder. Tegelijk het recept van de boel, zoals ze die de laatste zelfstandige jaren maakte. Vriendelijke groeten, Irene Eggink'

In de bijlage een foto van een kwetsbaar oud en ontvouwen briefje met daarop een achttal boodschappen:

Daar moet ik dus wat mee.

Nu krijg ik vaker briefjes opgestuurd van mensen die inmiddels zijn overleden, met als verhaal dat het kleinood het laatste boodschappenbriefje van hem of haar was. Ik moet dan altijd even slikken. Wat moet ik met zo'n briefje? Ik kende de hele persoon niet!

Het mooie is dat ik mensen hierdoor alsnog leer kennen, inclusief degene die me het briefje heeft gestuurd.

Ik besluit Irene te mailen om meer te weten te komen over het briefje en haar moeder.

Ze schrijft ter verduidelijk terug:

'Met boel bedoel ik bowl. Mijn moeder maakte altijd hele lekkere, haar moeder (mijn oma) ook. Voor die bowl zetten we onze aanzienlijke behoefte aan alcohol opzij. Mijn moeder en oma maakten die bowl ook met kerst. Bij oma als we allemaal langskwamen, en met oud en nieuw bij mijn ouders, toen mijn oma er niet meer was. In de tijd van mijn oma moest je nog erg uitkijken met kersenpitten; als je erop beet, kon je dat een kies kosten, als je ze doorslikte kreeg je een kersenboom in je buik en uitspugen moest achter je hand op een schoteltje (gadver).

Op het lijstje staat ook gebak. Ze moet dus jarig zijn geweest. Mijn vader moet er toen al niet meer geweest zijn. Mijn moeder heeft lang gedementeerd. Ze heeft ook te lang thuis gewoond. Voor haar fijn, maar voor ons een alarmerende aaneenschakeling van grote en kleine incidenten. Dit moet haar laatste echte zelfstandige lijstje zijn geweest voor haar verjaardagsinkopen. Ik zag hem liggen en wist toen dat er geen nieuwe (zelfstandige) verjaardag meer zou komen en heb hem achterovergedrukt. Hij zit al jaren in mijn portemonnee. Misschien gebruik ik hem nog eens, als ik het ook niet meer weet. Mijn moeder is vorig jaar overleden.'

Truus Eggink-Jorritsma, zo heette de moeder van Irene, was er gek op om een beetje bekend te worden, vult ze tot slot aan.

Ik gun Truus graag deze 15 minutes of fame, ook al is ze er al een tijdje niet meer. Haar boel is immers wereldberoemd. In ieder geval binnen de familie.

Dyslexie-briefjes

Briefjesverhaal

Het eerste briefje in Volkskrant Magazine na de zomerstop was meteen raak met het 'glitterlijm-ding'. Fantastisch! Doet me denken aan 'afwasdruiprekding'. Fijne 'dingen'. En dan die getekende Haribo-beertjes. Heerlijk, die creativiteit op briefjes!

Boodschappenbriefjes zijn mooi en daarover mogen schrijven in Volkskrant Magazine is een voorrecht. Maar stiekem is het contact met lezers eigenlijk het leukste.

Zo ontving ik een mail van Fransje Schneider, moeder van de maakster van het briefje. Ze schrijft dat de visuele ondersteuning voortkomt uit de dyslexie van haar dochter. De tekeningetjes ontroeren haar altijd een beetje.

Ik ben er ook even stil van. De dingen die je niet weet van een briefje. Fransje is gelukkig hartstikke trots en stuurt me nog twee briefjes van haar dochter. En ik ben blij dat ik ze mag ontvangen en delen.

Een van de vele briefjes die Fransje heeft bewaard.

Eerste briefje van dochter:
4 croissantjes, 1 brood met pitjes, 1 krant 

Geen boek

Gastanalyse van Marianne Pot

Marianne vond onderstaand briefje op de grond in winkelcentrum 't Loo in Heiloo en liet in een brief weten wat zij ervan zou maken:

De vijf boodschappen houden op het eerste gezicht geen verband met elkaar. Een rommelbriefje, voor zomaar wat boodschappen ‘door de week’. Ook het handschrift is rommelig, drie verschillende stijlen: een (ouderwets) cursief verbonden-letter-schrift, een schrift in kapitalen en nog een met losse blokletters.

Het beeld van een wat oudere vrouw duikt achter dit briefje op. Een die de keukenkastjes heeft opgeruimd en daarbij heeft ontdekt dat een aantal basisproducten ‘op’ is. Ze heeft de boodschappen niet in een keer opgeschreven. ’s Morgens begon ze met wc papier. Bij de koffie kwamen de suikerklontjes erbij en in de loop van de middag, toen ze vrijwel klaar was met schoonmaken en zich verheugde op het lezen van een boek die avond, kwamen de CHIPS en de twee praktische artikelen nog op het lijstje.

Maar dat is niet het hele verhaal. Het briefje is door een verticale lijn in tweeën gedeeld. Rechts staan de vijf boodschappen, links staat niets. Links moest natuurlijk wel iets komen te staan. Iets, dat in tijd ook eerst ondernomen zou gaan worden. Een wensenlijstje voor de bibliotheek misschien? De vrouw werd verrast door een bezoekje van een vriendin. Ze dronken thee. Er was geen tijd meer voor de bibliotheek, nog wel voor de super. ’s Avonds geen nieuw boek, wel CHIPS.

Over bûljunblokjes en oalje

Gastanalyse van Margot van Slooten

Helaas was ik niet Frankrijk en al helemaal niet in de buurt van courgettes of benevelde kruiden. 

Nee, ik was gewoon in mijn eigen Ljouwert, op een heel gewone zaterdag, op het parkeerterrein bij de AH XL. Het kwam door de accent circonflexe in bûljunblokjes (of staat er nou bûljonblokjes?). Ik droomde al bijna weg bij de gedachte aan een warm Frans briefje in een koude provinciehoofdstad, maar nee... er was iets anders aan de hand: bij de schrijver van het briefje stuwde Friesch bloed door de aderen. Het woord halvarine bestond vroeger gewoon niet, dus staat het er wat verloren boven in het Hollands. En tahoe: dat woord is ook nog niet echt ingeburgerd in de Friese keuken. Da’s logisch.
Bij het woord soepe raakte ik wat in verwarring, vooral door de backslash gevolgd door het woord yochut. Soepe is de fonetische schrijfwijze voor het Friese woord voor karnemelk: ‘sûpe’. Blijkbaar werd getwijfeld over de zuivel: karnemelk of yoghurt... Het Hollandse woord ‘soep’ kan het niet zijn, want dat is ‘sop’. Het briefje wordt krachtig afgesloten met oalje. Dat is olie, daarover hoef ik niet te twijfelen!