20151116

Ideaal briefje, prachtig systeem

Briefjesverhaal
Jos (59 jaar) uit Doetinchem mailt:
Gisteren zag ik in de Volkskrant een boodschappenbriefje staan die erg dicht in de buurt kwam van mijn 'ideale' brief.
Ik maak mijn brief met Excel, met rijen en kolommen met alle producten in volgorde zoals ze ook in de winkel (LIDL) liggen. Om te voorkomen dat als ik in het laatste pad loop, weer helemaal voor 1 product naar het eerste pad moet. Dit systeem werkt perfect en ik sta vaak na 10 minuten alweer met volle kar buiten.
Laatst hadden ze de producten van de gang met chips en de gang met bonen omgedraaid. Ik was even van slag, maar even knippen en plakken in Excel en ik had weer een up-to-date lijst.
Of ik het leuk vind om deze lijst te publiceren. Uiteraard, het is een prachtig systeem! En misschien zijn consumenten dan toch te volgen.

In de mail staat nog wel:
Graag zonder mijn achternaam erbij (anders halen die mannen met die witte jassen mij misschien op).
Vooruit. Aanschouw het mooie en duidelijke boodschappenbriefje van Jos:




20151104

Kwartet van briefjes


Gastanalyse van Mieke Elgersma uit Leeuwarden
Al jaren kom ik bij dezelfde supermarkt: Poiesz, aan de Oostersingel in Leeuwarden. Poiesz supermarkten zijn volgens mij alleen bekend in het noorden van het land. De allereerste stond in Sneek. De winkel aan de Oostersingel is het derde pand op die plek; het oude pand is gesloopt en tot de nieuwbouw stond er een tijdelijke winkel. Bij de nieuwbouw is gekozen voor een indeling zoals bij alle andere filialen, ook de buitenkant kent dezelfde kenmerken: parkeerplek, fietsenstalling, glasbak, karretjesstalling enzovoort.

Bij de karretjesstalling liggen altijd wel papiertjes, blikjes, folders én oude boodschappenbriefjes. Hoewel er heel keurig en regelmatig wordt opgeruimd bij de stalling, blijft er hier en daar nog wel eens wat liggen. Begin dit jaar ben ik eens wat van die boodschappenbriefjes gaan oprapen en bewaren. (Blikjes en ander zwerfvuil gooi ik dan met hetzelfde gemak in de afvalbak.) Eens in de zoveel tijd plak ik de boodschappenbriefjes in een map, en zo kwam ik er twee tegen die hetzelfde handschrift hadden. Wat een toeval!




De laatste maand vond ik er nog twee in hetzelfde handschrift. Ik heb de briefjes bestudeerd en het viel me op dat er bij twee iets is bijgeschreven in een ander handschrift. De schrijver/schrijfster van de briefjes is vermoedelijk een ouder iemand die de boodschappen niet zelf kan doen en het een familielid of boodschappenhulp laat doen. Nadat hij/zij het lijstje heeft gemaakt nemen ze het nog even samen door. Eventueel volgt dan een toevoeging, zoals ‘pindarotjes’ en ‘hamburgers’.

De maker van de briefjes heeft denk ik kleinkinderen of buurkinderen die regelmatig langskomen, getuige ‘Snoep voor in de trommel’ en ‘pakjes voor Daniëlle’. Ook is er een familielid of kennis (de naam begint met een R) die van bittere chocolade houdt. Er wordt redelijk wat koek geconsumeerd, en ook de appelmoes, appels en koffiemelk zijn goed vertegenwoordigd. Fascinerend vind ik ook de spelling van sommige producten: cenceo, cornetbief en bamiepangwang. Er is zelfs een product dat ik niet ken: 1 pot slabonen.

Via boodschappenbriefjes leer je iemand stiekem toch een beetje kennen. Ik verheug mij nu dan ook alweer op de volgende keer dat ik boodschappen ga doen!

20150909

Eraf halen en opslaan?


Gastanalyse van Henk de Leeuw uit Dronten

Al jaren houd ik letterlijk ons straatje schoon. Na een wandeling zag ik een verfrommeld briefje liggen in de voortuin van mijn buurvrouw Katie. Oprapen dus en het blijkt dit fascinerende boodschappenbriefje te zijn. Hier is iemand aan het werk die niet dagelijks naar het winkelcentrum in ons dorp hobbelt. Het briefje laat een systematische aanpak zien, alle boodschappen in logische volgorde voor de verschillende adressen. Fascinerend is het probleem met de telefoon! Waar wordt het ding "eraf" gehaald en waar "slaan" we het ding op? Dat geeft duidelijk ook vraagtekens voor de boodschapper...



20150622

De G van Goede soep

Briefjesverhaal
Martijn van den Ban stuurde me een mail met als enige tekst: 'Graag de attachment openen!'

 Ik herken het handschrift meteen:


Die G! De soep! Dat is natuurlijk van dit boodschappenbriefje:


 



Ik mail terug:
Bedankt voor je bericht, ontzettend leuk! Ik krijg (helaas) zelden reactie van mensen die hun briefje herkennen, dus dat is altijd bijzonder. En echt een prachtig handschrift! Kun je me meer vertellen wat er is geworden van de bouwtekening op de achterzijde?
Martijn antwoordt:

"Ik ben een linkspoot, op school was schrijven met een vulpen niet veel soeps, ik veegde altijd met m'n hand over mijn schrijfsels, kortom lage cijfers voor mijn schrift. Eenmaal aan het studeren, bouwkunde in Delft, bekwaamde iedereen zich in het zetten van letters met de hand. Wat ik zelf toen heel erg mooi vond was het schrift van Joost Swarte (tekenaar). Dus dat werd mijn grote voorbeeld. Bovendien is het ook fijn om de tijd te nemen voor het zetten van letters op papier. Misschien een beetje een persoonlijk verhaal maar een handschrift ontwikkelt zich natuurlijk bij iedereen in de loop der tijd afhankelijk van verschillende factoren, zo zal het iedereen vergaan.

Goed en lekker eten bij ons thuis stoelt op het idee om nieuwe recepten uit te proberen en zelf recepten in elkaar te steken. Beetje dingen snijden (smaak is natuurlijk ook afhankelijk van de grootte waarin je groente/fruit snijdt), op het vuur zetten etc. Goed eten is nu wel 'in' maar ook heel leuk om er tijd aan te besteden.

De tekeningen zijn van mijn vrouw, we hebben er naar zitten turen, het zijn schetsen voor een bankje/bed voor in ons tuinhuisje. Het is helaas alleen bij de schetsen gebleven. (in het kader van dubbelgebruik probeer ik altijd boodschappenlijstjes op gebruikt papier te schrijven). Eigenlijk best opvallend hoe een enkel boodschappenbriefje behoorlijk wat bloot kan leggen... (en wat een lap tekst, sorry)."*

Hierop hoef ik slechts een korte mail terug te schrijven:
Mooi verhaal, en ik ben eraan gewend hele levensverhalen te ontvangen aan de hand van een enkel briefje. Dat maakt het 'vak' van briefjesanalist juist zo mooi!

* Disclaimer: Martijn is akkoord met plaatsing van brief en mail.

20150616

Reis van een briefje

Briefjesverhaal
Oei. Spannend. En leuk! Helaas krijg ik maar zelden bericht van mensen die zich herkennen in een briefje dat in Volkskrant magazine staat, dus ik was zeer benieuwd. Herkent de briefjesmaker zich in mijn analyse? Of klopt er helemaal niets van? En wat vindt hij of zij ervan dat ik het briefje heb gebruikt voor het magazine?

Niet lang na de tweet kreeg ik op Facebook een vriendschapsverzoek van een klasgenote uit de brugklas. Ook al zo leuk! Maar niet geheel toevallig, zo bleek al snel. Ze had namelijk van haar zus gehoord dat haar briefje in het magazine had gestaan.

Ik viel bijna van mijn stoel.

Hoe groot kan toeval zijn?

Ik had niet kunnen achterhalen waar het briefje was gevonden, aangezien er geen begeleidend schrijven bij het ingezonden boodschappenbriefje zat. Maar blijkbaar had dit briefje de reis gemaakt van een Nijmeegse supermarkt naar de Volkskrant-redactie in Amsterdam om met de lezerspost weer bij mij te belanden. Ik selecteerde het bewuste briefje (want mooi), stuurde het naar de eindredacteur van Volkskrant magazine voor de fotografie en kreeg het daarna retour voor mijn persoonlijke briefjesverzameling.

En nu gaf ik het in een Nijmeegs koffietentje aan mijn jeugdvriendin Jara, die ik zeker twintig jaar niet had gesproken of gezien.



Ze vond het wel vreemd om haar handschrift ergens te zien opduiken. "Ik verkeerde in de overtuiging dat ik mijn briefjes altijd netjes bij het oud papier gooide", vertelt ze lachend.

Nu werden we herenigd door dat briefje, en het was meteen goed. Alsof we elkaar nooit uit het oog waren verloren.

 

PS: Met dank aan de inzender van het briefje, wie dat ook moge zijn!

20150422

In de Sevenumse Hemel

Briefjesverhaal.
Je maakt de raarste dingen mee met lezers van de Volkskrant... Via de lezerspost van het magazine had ik een briefje ontvangen uit Sevenum, een charmant dorpje in Limburg. Ik mailde de inzender dat ik ging proberen er een analyse van te maken en vroeg meteen om toeristische tips, aangezien ik een dag later in Sevenum zou gaan wandelen.

Ik kreeg een vriendelijke mail terug met de boodschap dat 'heel Sevenum mooi is' en dat ik in het centrum een knooppuntenkaartje kon krijgen bij het plaatselijke informatiepunt. Plus dat ik vooral moest eindigen bij gasterie Lieve Hemel. Prima. Ik printte een kaartje van de omgeving en reed vol goede moed naar Limburg.

Helaas was het informatiepunt (een café) op dat moment nog niet geopend. Nou ja, we zouden er vast wel zelf uitkomen en gingen op pad. Na vijf minuten lopen stopte er een lesauto langs de weg. 'Nou moe', zei ik verbaasd. 'Die heeft de naam van de mailer!' De instructeur stapte uit, liep op ons af, stak zijn hand uit en zei: 'Goedemorgen. Tefke?'

Dichterbij een Bananasplit-moment ga ik niet komen in mijn leven. Ik wilde om me heen kijken waar de camera was. Zo klein is Sevenum nu ook weer niet met 6400 inwoners, en ik zal ook niet de enige toerist zijn. Maar goed, Paul Billekens was uiterst vriendelijk en keek mee op ons geprinte kaartje om de beste plekken aan te wijzen.

Met zo'n 20 kilometer in de benen ploften we aan het eind van de middag op de Franse terrasstoeltjes van gasterie Lieve Hemel voor een goed glas wijn en heerlijk stokbrood (echt een aanrader inderdaad). Met dank aan attente lezers van Volkskrant magazine zaten we zomaar opeens op het mooiste terras van Limburg! Met de analyse van dat briefje komt het nu ook wel goed.


20150414

Het briefje van Germaine


Helge Prinsen uit Vlissingen heeft bovenstaand boodschappenbriefje van haar oma (‘wij noemden haar bonma’) Germaine Verhulst-Lippens altijd bewaard. Ze schreef het briefje op 88-jarige leeftijd, vier jaar voordat zij in 1997 overleed.

Helge mailt: "In die tijd rookte ze zo nu en dan nog een ‘Belindasigaretje’, bijvoorbeeld als er een vriendin op bezoek kwam. Dat sigarettenmerk bestaat inmiddels niet meer. Verder hield ze van zoetigheden: ‘kletsmajoor, nootenkoek, rozijnen bollen’. Kipfilet (‘kipfielé’) at ze zeker driemaal in de week omdat dat makkelijk klaar te maken was, evenals rijst. Eén regel kan ik niet ontcijferen: ehan? chan? En dan ook nog 2x. Champignons of shampoo? Daar zal ze toch geen twee stuks van moeten hebben. Waarschijnlijk is het iets van koek of snoep geweest."



Hier was Germaine tegen de 90. Ze was een bescheiden vrouw, schrijft Helge. Ze cijferde zichzelf meestal weg. Ze was zuinig, behalve op kleding. Haar hele leven liep ze op hoge hakken, die tegen het eind van haar leven wel steeds lager werden. Boodschappen deed ze de laatste jaren alleen bij de Edah omdat die maar 300 meter van haar huis was. Ze heeft altijd geweigerd een boodschappentas op wieltjes te nemen.


Zo was Germaine.


Ze werd in 1904 geboren in Watervliet (België). Helge: "Op haar zestiende ging ze in de linnenkamer werken van hotel Noordzee Boulevard in Vlissingen. Dat hotel bestaat niet meer. Later leerde ze mijn opa kennen, die toen stuurman was. Als kapiteinsvrouw heeft ze heel de oorlog alleen met mijn moeder gewoond omdat opa vanwege de koopvaardij in Engeland zat. Na de oorlog kocht opa een (driedubbel) huis aan de boulevard in Vlissingen. Mijn moeder woont daar nog steeds. En mijn zoon woont nu in het huis van bonma."

Germaine werd vroeg weduwe.


Haar man overleed toen ze 58 jaar was. Helge: "Mijn opa heeft heel z'n leven gevaren. Hij zou nog één reis moeten maken voordat hij met pensioen zou gaan op z'n 58ste. Maar hij had last van z'n maag. Daar is hij toen succesvol aan geopereerd maar twee dagen daarna is hij overleden aan trombose. In feite is m'n oma altijd alleen geweest. Ze heeft één dochter gekregen, mijn moeder. Opa kwam af en toe wel met verlof, maar dat was maar een maand of drie per jaar. Hij was een autoritaire, stille man die bijvoorbeeld nooit heeft gepraat over de twee keer dat het konvooi naar Amerika waarin hij voer door de Duitsers werd getorpedeerd."

Germaine was geen keukenprinses.


"Koken vond ze maar niks", weet Helge. "Als het maar makkelijk was. Toen we eens een plankje voor haar koffiezetapparaat in haar kleine en ouderwetse keukentje hadden geschroefd zei ze: ‘ohhhh wat fijn, het lijkt nu net alsof ik een Amerikaanse keuken heb!’"


En zo teken je aan de hand van één boodschappenbriefje een heel leven op. Mooi is dat.

20150320

Vaste vondsten

Briefjesverhaal

Een jaar geleden schreef ik in Volkskrant Magazine over Katje:


'Katje' is een briefjesschrijfster die ik geregeld tegenkom tijdens de weekboodschappen. Dat wil zeggen, ik vind de door haar geschreven briefjes. Ze schrijft bijna altijd wat haar geliefde NIET moet halen. En eindigt altijd lief  met een hartje of 'kussie'. Als je op een gegeven moment bijna tien briefjes van één persoon hebt, krijg je het gevoel iemand te kennen.

Dat heb ik ook met deze briefjes:


Trillerig handschrift, breekbare vrouw. Bij ieder briefje dat ik van haar in handen kreeg probeerde ik af te lezen hoe het met de vrouw is. Wordt haar handschrift brozer? Brokkelt haar gezondheid met de week verder af? Valt ze nog niet om? Zolang ze briefjes bleef maken en stug de woorden volledig bleef opschrijven, bleef ik hoop houden.

Lange tijd kreeg ik de briefjes van de breekbare vrouw via de post, in een envelop met daarin een hele stapel briefjes. Altijd gevonden door dezelfde verzamelaar, bij zijn vaste supermarkt. Hij maakte standaard een rondje over de parkeerplaats om briefjes te zoeken en vond geregeld een briefje van de vrouw. Ik keek uit naar de enveloppen vol briefjes, in de hoop een briefje tegen te komen van mijn favoriete oude vrouw.

Tot ik plots geen post meer kreeg van mijn vaste verzamelaar. Ik heb nooit geweten waarom niet.

Nu vraag ik me ook al af hoe het met hem is...

20150309

Vergeten op één been

Briefjesverhaal
Op dinsdag 2 december kreeg ik een interessante mail van Hans Lemmen:
'Ik ben kunstenaar en maak soms een beeld maar vooral tekeningen. Mijn werk staat in verschillende steden en hangt in een aantal musea. Onlangs ben ik begonnen aan een nieuw beeld. Een beeld dat over het hele oppervlak is beplakt met boodschappenbriefjes. Het wordt een vrij realistisch beeld van een staand persoon die een hand voor de ogen houdt. Alsof hij/zij nadenkt over iets dat nog op het briefje had moeten staan. Maar je zou ook kunnen denken dat die persoon zich plotseling een fundamentele vraag stelt. Bijvoorbeeld over haar/zijn rol als consument of over iets anders. Als ik de benodigde briefjes zelf zou moeten verzamelen zou dat jaren duren. Daarom wil ik vragen of jullie me er aan kunnen helpen. Het hoeven geen speciale exemplaren te zijn.'
Nu heb ik inmiddels honderden briefjes in mijn verzameling, die kan ik lang niet allemaal analyseren voor Volkskrant Magazine en dit leek mij wel een goede bestemming. Ik mailde Hans dat hij ze kon krijgen. Onder de voorwaarde dat hij me op de hoogte zou houden van het project.

Dat heb ik geweten.

Bijna wekelijks stuurde Hans me mails met foto's over de voortgang. En ik vond het fantastisch om het beeld langzaam vorm te zien krijgen.




Nu nog een stevige constructie voor de kop en dan kan de bedekking met kunststof beginnen.

Met één betonnen voet staat hij stabiel op een been. Nu nog afwerken en dan de briefjes...

Exact twee maanden na de eerste mail was het moment gekomen om briefjes te gaan plakken. In een pakketje gingen de eerste 600 briefjes richting werkplaats van Hans. Leuk om te zien hoe de eerste briefjes op het beeld gingen:



Voor de kop (veel detail) is een grote dichtheid aan kleine briefjes nodig, om de bollingen en holtes te kunnen volgen.



Meer, meer, meer!

Vlak voor de deadline ontdekte Hans dat hij onvoldoende briefjes had omdat niet alle briefjes bruikbaar bleken. Inmiddels moest ik ongeveer alle reserves aanspreken om nog meer geschikte briefjes te vinden maar uiteindelijk ging er een tweede lading van 200 briefjes zijn kant op.

Hans ging meteen enthousiast door met plakken.





Inmiddels wist hij ook wat de titel van het werk zou worden: Vergeten op Een Been. (Het andere been raakt de grond niet.) Hans zegt daarover: 'Zoals altijd bij mijn werk komt de interpretatie pas achteraf, los van wat ik van te voren ook bedenk waar het werk over gaat.' Het thema vergeten heeft voor hem persoonlijk te maken met zijn ouders. Hij laat de interpretatie van het beeld echter graag over aan de mensen die het beeld komen bekijken: 'Iedereen zal waarschijnlijk een ander verhaal erbij hebben en dat wil ik ook zo houden.'

Hoe bedenk je het?

Over de totstandkoming van het beeld zegt Hans het volgende:
'Mijn tekeningen ontstaan meestal zonder dat ik er echt bij ben. Het is een mannetje in mijn hoofd dat ze maakt, de holenbroeder noem ik hem. Als een tekening bijna af zijn grijp ik pas bewust in.
Zo ook met een beeld. Tegen mijn gewoonte in stond ik een keer om 6 uur op. Ik zat op de bank en kreeg zomaar een idee voor het maken van een beeld. Ik maak maar heel zelden een beeld. Ik wist dat het iets moest zijn dat met boodschappenbriefjes beplakt zou worden. Vervolgens tekende ik een figuur die zijn hoofd vastgrijpt met zijn hand op zijn gezicht. Dat gebaar moest zowel uitdrukken dat hij iets vergeten was, alsook totale wanhoop. Dat laatste wellicht vanwege een plotseling inzicht in het eigen ongeremd consumeergedrag.
In alle vroegte morgens googelde ik op "boodschappenbriefjes" om te kijken of en hoe ik aan heel veel briefjes kon komen. Ik kwam meteen uit bij de site boodschappenbriefjesonline.nl en een half uur later had ik al de toezegging dat ik de briefjes mocht gebruiken... dat was een heel hoopvol begin.
Maar ik moest aan drie versies van het beeld beginnen voordat het goed was. Het hoofd was toen inmiddels los van de hals gedacht.

Net als bij de tekeningen ben ik zelf de eerste toeschouwer en dus ook de eerste persoon die een interpretatie van het beeld geeft. Omdat het idee als het ware uit het onderbewuste komt en ik het dus niet uitdenk, moet ik zelf ook eerst kijken waar het werk voor mij over gaat. Mijn ervaring is dat heel veel verschillende mensen ieder hun eigen resolute 'uitleg' hebben over een tekening of beeld van mij. Dat vind ik prima want dat is ook een wezenlijk onderdeel van mijn werk. Andere interpretaties zijn voor mij evenveel waard als die van mijzelf. Het is gevaarlijk om mijn eigen interpretatie te geven want ik heb gemerkt dat mensen die niet gewend zijn kunst zelf te interpreteren, mijn verhaal dan voor de enige 'ware' versie zien en daardoor verder niet meer nadenken.
Ondanks dat risico wil ik zeggen dat het beeld voor mij heeft te maken met mijn ouders. Mijn vader zit al zo'n vijf jaar in een verpleeghuis en is ernstig dement. Mijn moeder zit in een verzorgingshuis daar om de hoek. Haar geheugen is zo goed als weg doordat ze zo suf is door de dagelijkse lading aan verschillende medicijnen. Een of twee dagen per jaar is ze op onverklaarbare wijze ineens helder. Mijn vader is op op 1 maart overleden, daags na het gereedkomen van het beeld. Dat maakt het rond op een bepaalde manier. 
Natuurlijk heeft dit een impact op mij en als ik het beeld zie denk ik daar aan. Maar ik weet zeker dat andere mensen hun eigen verhaal zullen hebben als ze het beeld zien. Of juist geen verhaal: je kunt het ook alleen maar mooi of lelijk vinden... Dat is de magische eigenschap van kunst.'

>> Het beeld Vergeten op Een Been van Hans Lemmen is van 7 maart tot en met 4 april te zien in Ornis A. Gallery, Hazenstraat 11 in Amsterdam. Openingstijden: woensdag tot en met zaterdag van 12.00 tot 18.00 uur (of op afspraak).